Czas kwitnienia maku polnego i ogrodowego nie przypada jednocześnie. Mak polny kwitnie od maja do lipca, a mak ogrodowy dopiero w lipcu i w sierpniu rozwija swe wielkie kwiaty. Obydwa gatunki należą do jednego rodzaju: Mak (Papaver). Rodzaj ten odznacza się następującymi cechami: kwiaty regularne, pojedyncze, na długich szypułkach, o kielichu zwykle dwudziałkowym, zielonym, mięsistym, kutnerowatym, opadającym zaraz po rozkwitnieniu. Płatków korony ma cztery, umieszczone po dwa w dwóch rzędach, delikatne, zgniecione w pączki i pomarszczone; po rozkwitnieniu szybko opadają. Ma liczne pręciki. Owoc – torebka, zwana powszechnie makówką, w której ze ścian wychodzą do środka przegródki nie schodzące się z sobą; na przegródkach siedzą liczne nasiona, białe, szare lub brunatne. Torebka otwiera się u szczytu otworkami znajdującymi się pod pozostającym znamieniem.

Mak polny ma łodygę szorstko uwłosioną, niższą i bardziej nikłą niż mak ogrodowy, który dochodzi do 1 m. wysokości i jest niebieskawo-zielony. Mak ogrodowy ma liście duże, niebieskawe, obejmujące łodygę, nieregularnie wrębne. Mak polny ma liście pierzasto dzielne, wąskie, szorstko uwłosione; kwiaty maku polnego zwykle czerwone, kwiaty maku ogrodowego białe, różowe (nasiona białe) lub fioletowe (nasiona ciemne). Torebka maku polnego mniejsza, jajowata, o znamieniu 8-10 promiennym, u maku ogrodowego – duża, kulista. Obydwa gatunki są jednoroczne, jak w ogóle wszystkie gatunki maku rosnącego w nizinach.

W niektórych górskich okolicach rośnie niewielki gatunek o pięknych, białych kwiatach z żółtym spodem: Mak górski (P. alpinum), który jest rośliną trwałą, ma liście podwójnie pierzasto dzielne, makówkę odwrotnie jajowatą, ostrowłosistą.

Obok maku polnego piękną ozdobę naszych łanów stanowi jeszcze kilka innych gatunków, jak np.: Maczek zajęczy (P. Argemone), Bielmok (P. hybridum), Mak wątpliwy (P. dubium), bardzo do maku polnego podobny. Mają one wszystkie kwiaty czerwone; odróżnić je można najlepiej po makówkach, które u maku polnego są kulisto jajowate, u maku wątpliwego bardziej wydłużone, u nasady zwężone, o znamieniu 6-9-promiennym; mak zajęczy ma makówki maczugowate, pokryte szczecinkami; bielmok, najrzadziej spotykany – okrągłe i cierniste.

Mak polny ma zastosowaniu w lecznictwie, zwłaszcza w domowym. Płatki kwiatów naparzone (Flores rhoeadis) albo przygotowane jako syrop (Syrupus papaveris rhoea dis) używane są jako napój leczniczy w chorobach piersiowych. Ważniejsze zastosowanie mak ogrodowy ma uprawiany w ogrodach dla ozdoby, zwłaszcza różne odmiany 0 pełnych kwiatach. Głównie zaś uprawiany jest u nas dla nasion, z których wytłacza się olej, a na Wschodzie na wielką skalę dla otrzymania opium. Opium znajduje się w soku mlecznym makówek, który otrzymuje się przez na ięcie ścian makówek przed ich dojrzeniem; wyciekający sok zbiera się, suszy i w postaci brunatnych tafelek wysyła na sprzedaż.

Opium jest to mieszanina wielu alkaloidów, z których najważniejsze są: morfina, kodeina, papaweryna, narkotyna, narceina, mekonina, tebaina, laudanina itp. Wszystkie nadają opium własności silnie odurzające, trujące, lecz w małej dozie używane sprawiają działanie początkowo podniecające, potem uśmierzają ból. Dlatego też opium ma szerokie zastosowanie w lecznictwie. Opium w stanie sproszkowanym używa się z ipekakuaną pod nazwą proszków Dowera, jako środek uspokajający kaszel; ze spirytusem – jako Tinctura Opii simplex, środek uśmierzający boleści żołądkowe i biegunkę. Podobnie działa Tinctura Opii crocata, opium używane jest również w postaci pigułek, po widełek, plastra, kropel, pomieszany z innymi środkami leczniczymi, np. z ipekakuaną, tynkturą walerianową i olejkiem miętowym w kroplach cholerycznych. Przy zatruciu morfiną lub opium najlepiej użyć środków nawymiotnych, kwasów roślinnych, mleka, kawy czarnej. Jod, polewanie zimną wodą i sztuczne oddychanie są również zalecane.

Najważniejszym z alkaloidów zawartych w opium jest morfina, którą można wydzielić i która ma bardzo szerokie zastosowanie w medycynie. Ma własności podobne do opium, usypiające i odurzające, lecz działa silniej. W większych dozach jest trująca, w mniejszych narkotyzująca, a złe jej skutki objawiają się u t.zw. morfinistów, którzy przyzwyczajają się nałogowo do jej używania, a kończą zwykle zniedołężnieniem i śmiercią. Morfina działa paraliżująco na układ nerwowy. Wewnątrz używana jest w proszku lub wstrzykiwana pod skórę w postaci płynu, działanie jej wtedy jest szybsze. Stosuje się ją dla uśmierzenia bólu przy operacjach chirurgicznych lub przy chorobach przewlekłych, na sen itp.

 Z morfiny otrzymuje się także apomorfinę, gwałtowny środek przeczyszczający, a w większych ilościach trujący. Oprócz opium, mak ogrodowy dostarcza oleju makowego, przygotowywanego z nasion. Używany jest także jako środek spożywczy, gdyż nasiona są smaczne i pożywne, ale w większej ilości działają nasennie, nie zawierają jednak żadnych trujących alkaloidów.

Mak należy do rodziny Makowatych, do której zalicza się jeszcze jeden rodzaj: Jaskółcze ziele czyli Glistewnik (Chelidonium majus), pospolity na murach, gruzach, u płotów itp., który jest jedną z najpierwszych roślin wiosennych. Roślina trwała o wyglądzie bardzo charakterystycznym, o pędzie mięsistym, liściach dużych, pierzastodzielnych, z listkami karbowanymi, ma kwiaty żółte, zebrane w podbaldaszki, słupek o zawiązku podłużnym, który tworzy owoc łuszczynę, tj. owoc pękający, podobny do strąka, lecz z podłużną przegródką wewnątrz, na której siedzą nasiona.

Wszystkie części glistę wnika zawierają ostry, mleczny sok pomarańczowy, wyciekający przy nadcięciu. Sok ten jest trujący. Dawniej miał zastosowanie w medycynie, teraz używa się do wypalania brodawek (kurzajek) na ciele.